Sindirim Sistemi Anatomisi Sindirim sistemi, gastrointestinal sistem olarak da bilinir ve tüketilen gıdaların parçalanması, öğütülmesi, sindirilmesi, emilimi ve katı haldeki atıkların vücuttan dışarı atılması işlevini yerine getirir. Sindirim sistemi, ağızdan başlayarak anüse kadar devam eden yaklaşık 5 metre uzunluğunda bir kas kütlesidir. Sindirim sistemi şu başlıca kısımlardan oluşur:
Tüketilen gıdalar, yutularak yemek borusu aracılığıyla mideye ulaşır. Gıdalar midede ufak parçalara ayrılır ve sindirimi kolaylaştıracak şekilde mide sıvılarıyla karışır. Ardından, gıdalar pankreas ve karaciğerden gelen sıvıların yardımıyla sindirimin son bulacağı ince bağırsağa geçer. Daha sonra kalın bağırsağa geçen katı atıklar, buradan anal kanal ve anüs yoluyla vücuttan dışarı atılır. Pankreas, safra kanalları, safra kesesi ve karaciğer sindirim sisteminin oldukça önemli parçaları arasındadır. Bu organlar, genellikle vücut için zararlı olan atık maddelerin yakılmasında ve gıdaların sindiriminde önemli görevler üstlenir. Sindirim sisteminde etkili olan rahatsızlıklar; iltihaplanma, sindirim sisteminde yer alan kasların fonksiyon bozuklukları, kanser ve enfeksiyonlardır. Yemek Borusu (Özofagus) Yemek borusu, yaklaşık 25 cm uzunluğunda kas kütlesinden meydana gelen bir tüp geçit şeklindedir. Yemek borusunun bitiminde alt özofagus adı verilen bir kapak (sfinkter) bulunur. Bu kapağın görevi, tüketilen katı ve sıvı gıdaların yutaktan mideye inişini sağlamaktır. Yutulan lokma, yemek borusunda oluşan itici hareketler ve dalgalanmalar sonucunda mideye doğru itilir. Yemek borusundaki çalkantılar istemsiz kas aksiyonlarıdır ve normalde bu dalgalanmalar hissedilmez. Yemek borusunun her iki ucundaki sfinkterler (büzük) normalde kapalıdır ve kapak vazifesi görür. Üst sfinkter, yutma sırasında açılır ve yutulan lokmanın yemek borusuna geçişini sağlar. Alt yemek borusu sfinkteri ise yalnızca özofagus içinden geçen besinlerin geçişi sırasında açılır ve midenin girişindedir. Mide Mide, tüketilen besinlerin geçici olarak toplandığı bir organdır. Midede 1,5 litre sıvı kolaylıkla tutulabilirken, 4 litre sıvıyı tutma özelliği de vardır. Midede 3 ana kısım bulunur: korpus (gövde), fundus ve antrum (midenin en son bölümü). Tüm besinlerin fiziksel ve kimyasal olarak parçalanıp bölündüğü bir yerdir. Mide içini kapatan mukoza adı verilen örtü dokudan yeteri kadar sindirim için gerekli sıvılar salgılanır. Mide, salgı yapan bir organdır. Mide bölgesindeki bezler ve hücreler birçok yararlı salgı üretir. Bu salgılar arasında sindirim enzimleri, hidroklorik asit, hormonlar ve intrensek faktör (Vitamin B12'nin ince bağırsağın son bölümünden emilmesi için gereklidir) bulunur. Ayrıca, mide kendi ürettiği asitten kendini korumak için bazik ve mukus da üretir. İnce Bağırsaklar İnce bağırsaklar, yaklaşık 6 metre uzunluğunda ve sindirim sisteminin en uzun bölümüdür. Yalnızca 2,5 cm genişliğinde olduğu için "ince bağırsak" adını almıştır. İnce bağırsaklar, emilim-absorbsiyon görevinden sorumludur. İnce bağırsakların içindeki kıvrımlar sayesinde emilim yüzeyi geniştir. Bu kıvrımlar, "villus" adı verilen mikroskobik yapılarla kaplıdır. İnce bağırsaklarda büyük miktarda sıvı ve gıda emilir. Örneğin, günlük olarak birkaç kilogram karbonhidrat, 20 litre su, 1 kilogram yağ ve 500 gram protein düzenli olarak bağırsaklardan emilmektedir. Safra ve Karaciğer Sistemi Karaciğer, insan vücudunda bulunan en büyük organlardan biridir ve yaklaşık 1,5 kilogram ağırlığındadır. Karaciğerin temel işlevi, bağırsaklardan gelen gıda maddelerini ve diğer maddeleri işleme tabi tutarak metabolize etmek ve vücuda zarar vermeyecek bir şekilde düzenlemektir. Karaciğer, besin maddelerinin yanı sıra zararlı kimyasal maddeleri de yok eder. Bu zararlı maddeler vücutta kendiliğinden oluşabileceği gibi dışarıdan alınan ilaçlar veya bağırsak yoluyla da gelebilir. Karaciğer tarafından oluşturulan safra, safra sistemi (safra kesesi, safra kanalları ve safra kanalikülleri) aracılığıyla ince bağırsağa ulaştırılır. Safra, besinlerle alınan yağların ince bağırsaklar tarafından kolayca emilmesi için gerekli olan iriliğe parçalanmasına ve bölünmesine yardımcı olur. Günlük olarak yaklaşık bir litre safra üretilir. Karaciğerin ana safra yolu, safra kesesinden gelen kanal ile birleşerek ana safra yolunu (koledok) oluşturur ve ince bağırsağa girer. Oluşan safranın fazlası safra kesesinde depolanır. Pankreas Pankreas, yaklaşık 100 gram ağırlığında ve 15 cm uzunluğunda küçük bir organdır ve midenin alt kısmında yer alır. Sindirim sisteminin başlıca enzim oluşturan organıdır ve bir fabrikayla kıyaslanabilir. Pankreas hücreleri, bir günde binlerce enzim üretir. Pankreas, iki lobdan oluşur ve ayrılan yollar ana kanalda birleşir. Pankreasın ana yolu, ana safra yolu ile birleşerek ince bağırsaklara girer ve burada bulunan ampulla adı verilen bir kabarıklıkta bulunan dar bir yol yardımıyla sıvılar duodenuma akar. Günlük olarak yaklaşık 1,5 litre pankreas salgısı duodenuma dökülür ve bu salgı, sindirime yardımcı olan enzimler açısından zengin bir karışımdır. Pankreasta ayrıca çeşitli hormonlar da üretilir. Bu hormonlar, pankreas içinde Langerhans adacıkları olarak bilinen gruplar halinde bulunur. Karbonhidrat metabolizmasında etkili olan glukagon ve insülin bu gruplardan salgılanır. Diğer hormonlar ise pankreas salgısının düzenlenmesinde rol oynar. Kalın Bağırsak (Kolon) Kalın bağırsak, sindirim sisteminde yer alan son organdır ve sindirilmiş besinlerin kalıntıları ile sindirilemeyen maddelerden oluşan katı atıkların (galita, feçes, dışkı) kurutulmasını sağlar. Yaklaşık 1,5 metre uzunluğundadır ve ince bağırsakla (ileosekal kısım) birleştiği noktadan anüse kadar 6 alt kısma bölünmüştür. Bu bölümler; çekum, çıkan kolon, transvers kolon, inen kolon, sigmoid kolon ve rektumdur. Sindirim kanalının son bölümü olan kolon, kaslardan oluşur ve kolon boyunca atık maddelerin ileri itilmesi oldukça önemlidir. Kolondaki itme hareketleri, ince bağırsaklara göre daha yavaştır. Kolonda oluşan hareketlenmeler besinlerle ve yapılan aktivitelerle artar ve uyku sırasında azalır. Kolonda yüz binlerce bakteri yaşar ve bu bakteriler besinlerdeki selüloz liflerini içerir. Bu bakteriler, selülozun yanı sıra çeşitli emilmeyen maddeleri de fermente ederler. Kolon, vücutta bir depo görevi görür ve uzun süre kolon içinde bekletilen su, elektrolitler ile bakteri ve fermentasyon ürünleri kolon içindeki karıştırıcı hareketlerle emilir. Kolonda oluşan mukus, iç kısmında kaygan bir zemin oluşturarak atık maddelerin kolayca rektum ve anüsten geçişini sağlar. |
.jpg "Sindirim Sisteminde Emilim Nasıl Gerçekleşir?")
.jpg "Sindirim Sistemi Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?")
Engür
15 Nisan 2024 PazartesiBenim sindirim sistemimde ciddi bir sorun olduğunu düşünüyorum. Bazen bir haftaya yakın bir süre tuvalete çıkmıyorum. Bazen de günde iki kere tuvalete çıkıyorum. Herhangi bir düzeni filan yok. Bunun için ne önerirsiniz?
Cevap yazAdmin
15 Nisan 2024 PazartesiSindirim sistemi sorunları yaşadığınızı belirttiğiniz duruma çok sayıda faktör neden olabilir. Öncelikle, bir doktora başvurarak profesyonel bir görüş almanız en doğru adım olacaktır. Bunun yanında, lif açısından zengin besinler tüketmek, yeterli su içmek ve düzenli egzersiz yapmak da sindirim sisteminizi destekleyebilir. Stresten uzak durmak da önemlidir, çünkü stres sindirim sorunlarına yol açabilir.